Pengundi Luar Bandar PRN Sabah 2025: Jurang Pembangunan Pedalaman dan Kemenangan GRS
Analisis jurang infrastruktur pedalaman, kemiskinan luar bandar dan tuntutan MA63 untuk hasil minyak gas negeri.
Pilihan Raya Negeri (PRN) Sabah ke-17 pada 29 November 2025 merekodkan kadar keluar mengundi keseluruhan sebanyak 64.35 peratus daripada 1.78 juta pengundi berdaftar, dengan sokongan kuat daripada pengundi luar bandar yang menyumbang kepada kemenangan Gabungan Rakyat Sabah (GRS) di 29 kerusi, terutamanya di Dewan Undangan Negeri (DUN) pedalaman seperti Tandek, Matunggong dan Liawan. Pengundi luar bandar, yang membentuk sebahagian besar daripada 1.15 juta pengundi yang keluar mengundi, menunjukkan keutamaan kepada isu pembangunan asas seperti infrastruktur jalan raya, bekalan air bersih dan penyambungan elektrik yang konsisten, walaupun Sabah memiliki sumber alam yang melimpah. Fenomena ini kurang mendapat perhatian mendalam dalam liputan media, yang lebih tertumpu kepada hasil keseluruhan berbanding dinamik pedalaman.
Di kawasan-kawasan seperti N.38 Paginatan dan N.41 Liawan, calon GRS dan Barisan Nasional (BN) menang majoriti kerusi pedalaman kerana rekod pentadbiran sedia ada dalam menyediakan kemudahan asas, berbanding manifesto nasional Pakatan Harapan (PH) atau Warisan yang dilihat kurang konkrit. Statistik menunjukkan Sabah masih menghadapi cabaran kemiskinan luar bandar pada kadar 20 peratus melebihi purata nasional, dengan ramai penduduk pedalaman bergantung kepada pertanian subsisten dan akses terhad kepada peluang ekonomi moden. Keluar mengundi yang lebih tinggi di luar bandar berbanding bandar mencerminkan ketidakpuasan hati terhadap jurang pembangunan yang berpanjangan, di mana projek mega seperti jalan raya pantai timur sering tertangguh manakala keperluan harian diabaikan.
Kemenangan GRS
Tiada gabungan mencapai majoriti mutlak 37 kerusi memaksa rundingan pasca-pilihan raya, di mana isu luar bandar boleh menjadi penentu utama dalam pembentukan kerajaan. Pengundi pedalaman bukan sahaja mengukuhkan penyandang GRS, tetapi juga mengirim isyarat kepada pusat bahawa tuntutan di bawah Perjanjian Malaysia 1963 (MA63) mesti diterjemahkan kepada hasil praktikal seperti pulangan 40 peratus daripada hasil minyak dan gas untuk infrastruktur negeri. Bagi pembangkang, kegagalan menangkis naratif pembangunan ini menyumbang kepada kekalahan di 40 kerusi luar bandar.
Implikasi jangka panjang amat jelas bagi dasar negara. PRN Sabah menyerlahkan bahawa pengundi luar bandar bukan sekadar blok undi, tetapi kuasa yang menuntut penyelesaian konkrit terhadap jurang bandar-pedalaman. Kerajaan pusat perlu meningkatkan pelaburan dalam projek seperti Sabah Maju Jaya (SMJ) untuk mengurangkan ketidakseimbangan ini, manakala parti politik mesti mengalih fokus daripada retorik kepada pelaksanaan. Secara keseluruhan, hasil PRN ini menjadi pengingat bahawa kestabilan politik Sabah bergantung kepada keupayaan menangani cabaran pembangunan luar bandar secara berkesan dan mampan.
Johan Chairil